Jak ze starego domu zrobić dom energooszczędny?
Dom energooszczędny, czyli jaki?
Określenie „dom energooszczędny” na stałe zagościło w terminologii budowlanej. Jakimi cechami musi wyróżniać się budynek, by zyskać miano energooszczędnego? Najważniejszym kryterium jest zapotrzebowanie na ciepło wykorzystywane do ogrzewania budynku. Kluczowy dla obliczeń jest wskaźnik EP (energia pierwotna), który określa roczne zapotrzebowanie obiektu na nieodnawialną energię przeznaczoną do celów ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej. Wskaźnik ten wyraża się w jednostce: kWh/m²/rok. Z zasady im mniejsze jest zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną, tym lepsza efektywność cieplna budynku.
Sam współczynnik EP został wprowadzony dopiero w 2009 roku. Zdaniem części ekspertów energooszczędność budynku trafniej określa tzw. współczynnik EUco, który obrazuje zapotrzebowanie budynku na ciepło do ogrzewania i wentylacji, ale nie uwzględnia rodzaju dostarczanej energii, sprawności urządzeń grzewczych ani strat środowiskowych spowodowanych wyprodukowaniem energii. W takim przypadku o domu energooszczędnym można mówić, gdy zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania nie przekracza 70 kWh (m²/rok). Podział ten został wprowadzony w europejskiej normie ISO i energooszczędność budynku jest uzależniona od ilości energii potrzebnej do ogrzania 1m² powierzchni budynku. Osiągnięcie tak niskiego wskaźnika zużycia energii wymaga zastosowania kompleksowych rozwiązań konstrukcyjnych oraz wykorzystania nowoczesnych możliwości instalacji wentylacyjnej, centralnego ogrzewania oraz ciepłej wody użytkowej. Warto pomyśleć nad modernizacją tych elementów budynku, które powodują największe straty ciepła. Energooszczędny dom to zawsze wynik kompleksowych zmian.
1. Termomodernizacja
W latach 60. oraz 70. XX wieku nie przywiązywano zbyt dużej wagi do wykonania oraz parametrów cieplnych materiałów stosowanych do budowy domu. Takie podejście pokutuje w XXI wieku. Każdy z nas doskonale wie, jak wysokie są koszty ogrzania domu, który nie został właściwie ocieplony. Warto więc pomyśleć o modernizacji budynku zgodnie z założeniami budownictwa energooszczędnego, by obniżyć rachunki za energię i zadbać o środowisko naturalne. Elementy konstrukcji budowlanej, przez które w największym stopniu ucieka ciepło to: ściany zewnętrzne, dachy i stropy, stropy nad nieogrzewanymi piwnicami oraz podłogi na gruncie.
Ściany zewnętrzne
Stopień izolacji cieplnej ścian określa współczynnik przenikania ciepła U. Im mniejszy, tym mniej ciepła jest traconego przez ścianę. Energooszczędny dom to taki, w którym grubość izolacji cieplnej ścian zewnętrznych ze styropianu czy wełny jest dopasowana do indywidualnych potrzeb i określona w audycie energetycznym. Jego przeprowadzenie pozwala określić optymalny zakres modernizacji oraz uniknąć wydatków na rozwiązania, które mają niewielki wpływ na efektywność energetyczną całego budynku. Najskuteczniej jest ocieplić ściany od zewnątrz, by utworzyć równomierną warstwę izolacji cieplnej na całej powierzchni przegrody i wyeliminować mostki cieplne, przez które ciepło ucieka najszybciej.
Dachy i stropodachy
Docieplenie stropodachu lub stropu nad ostatnią kondygnacją budynku pozwala zmniejszyć straty ciepła nawet o 80%! Łączna grubość ocieplenia tych elementów konstrukcji również powinna zostać określona w audycie energetycznym.
Stropy nad nieogrzewanymi piwnicami oraz podłogi na gruncie
Docieplenie warstwą styropianu lub wełny mineralnej stropu nad piwnicą pozwala ograniczyć uciekanie ciepła do nieogrzewanej piwnicy, a stamtąd do gruntu. Koniecznym warunkiem racjonalnej termomodernizacji jest także usprawnienie sposobu wentylacji.
2. Wentylacja pomieszczeń
W budynkach starszego typu dominuje wentylacja grawitacyjna, która jest odpowiedzialna za znaczące straty energii. W przypadku wentylacji mechanicznej z rekuperatorem straty te można zredukować nawet o 80%! Wprawdzie wykonanie wentylacji mechanicznej w starym domu jest zadaniem trudniejszym niż w tym budowanym od podstaw, ale również opłacalnym. Docelowo wiąże się to oczywiście z przeprowadzeniem remontu oraz ułożeniem kanałów nawiewnych i wywiewnych tak aby były jak najmniej widoczne. Trzeba też liczyć się z niedogodnościami związanymi z innymi, domowymi instalacjami. Konieczne jest również wygospodarowanie miejsca na centralę wentylacyjną. Prawdą jest jednak, że klimat panujący w domu wentylowanym będzie znacznie bardziej komfortowy, w tym przede wszystkim dla alergików i astmatyków. Taka inwestycja będzie korzystna, porównując koszty w budynkach, w których powietrze wymieniane jest w podobnej ilości, ale za pomocą innego systemu wentylacyjnego. Aby zapewnić sobie wygodną obsługę wentylacji mechanicznej, warto zainwestować w sterownik do rekuperatora. Umożliwi on regulację intensywności przepływu powietrza o różnych porach dnia, także w czasie dłuższej nieobecności domowników. Sterownik rekuperatora, model ST-340 zarządza pracą wentylatora nadmuchowego oraz wyciągowego, regulując moc nadmuchu zgodnie z ustawieniami wybranymi przez użytkownika. W instalacji z gruntownym wymiennikiem ciepła może obsługiwać także przepustnicę. Tryby, w których może pracować urządzenie przedstawia poniższa grafika.
3. Wymiana stolarki drzwiowej i okiennej
W dużym stopniu za straty ciepła w budynku mieszkalnym odpowiedzialne są także okna i drzwi. Decydując się na wymianę stolarki drzwiowej i okiennej, powinniśmy wybierać przede wszystkim produkty najnowocześniejsze, spełniające najwyższe wymagania techniczne. W przypadku wymiany okien należy zwrócić uwagę na współczynnik przenikania ciepła, który jest określany symbolem Uw. Współczynnik przenikalności ciepła określa ilość energii uciekającej przez okno o określonej powierzchni, przy różnicy temperatury zewnętrznej i wewnętrznej wynoszącej 1K. Od 1 stycznia 2017 roku wartość tego współczynnika, zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Infrastruktury wynosi 1,1 W/m²K dla okien pionowych, a 1,3 W/m²K dla połaciowych. Od 1 stycznia 2021 roku dopuszczalna wartość tego współczynnika będzie jeszcze niższa. Dla okien pionowych będzie ona wynosić 0,9 W/m²K, dla okien połaciowych 1,1 W/m²K.
4. Nowoczesne ogrzewanie domu
Kolejnym, istotnym czynnikiem wpływającym na straty ciepła w budynku mieszkalnym jest typ urządzenia grzewczego. Jeśli posiadamy stary kocioł na paliwo stałe, który nie spełnia standardów energetycznych, to warto pomyśleć o wymianie urządzenia grzewczego na nowe. Aby zapewnić energooszczędną pracę instalacji, warto postawić na urządzenie spełniające wymagania 5 klasy emisji lub posiadające certyfikat Ecodesign (od roku 2020 wszystkie urządzenia grzewcze dopuszczone do sprzedaży będą musiały się nim legitymować). Dodatkowe wsparcie instalacji będą stanowić nowoczesne systemy sterowania ogrzewaniem.
5. Dodatkowe urządzenie grzewcze
Ważnym sposobem na to, by ograniczyć straty ciepła jest nabycie urządzeń wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych. By znacząco zmniejszyć wydatki, warto rozważyć zakup i montaż kolektora słonecznego, pompy ciepła lub gruntownego wymiennika ciepła.
Dobry czas na gruntowne zmiany
Wysokie zużycie energii cieplnej to zwykle efekt starych przepisów odnoszących się do efektywności energetycznej oraz brak wymagań budowlanych w tym zakresie. Modernizacja domu zgodnie z założeniami budownictwa energooszczędnego to okazja, by standard ten znacznie poprawić. Zmniejszenie kosztów ogrzewania, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz podniesienie komfortu cieplnego budynku to główne zalety, które uda nam się w ten sposób osiągnąć. Wprawdzie zmiana starego budynku w energooszczędny dom to prawdziwe wyzwanie, ale za to różnice w komforcie cieplnym i rachunkach za ogrzewanie można szybko zauważyć gołym okiem.
