Jak zabezpieczyć swój dom przed piorunami?

Czym właściwie jest piorun?

Mówiąc najprościej, piorun (błyskawica) jest wyładowaniem elektrycznym, które występuje między naelektryzowanymi chmurami albo między chmurą burzową a ziemią. Piorun to odmiana iskry elektrycznej, czyli krótkotrwały prąd elektryczny, który płynie w zjonizowanym powietrzu między chmurami, częściami chmury naładowanymi do różnych potencjałów lub między chmurą a ziemią. Duża ilość ładunku w chmurze i w gruncie oraz występująca pomiędzy nimi różnica potencjałów skutkuje przebiciem, którego efektem jest wyładowanie elektryczne. Widzialnym efektem wyładowania jest błyskawica oraz grzmot. Za najgroźniejsze dla życia człowieka oraz jego mienia jest wyładowanie biegnące od chmury do ziemi, nazywane wyładowaniem doziemnym. Burza jest jednocześnie zjawiskiem groźnym, ale też fascynującym. Kilka ciekawostek na temat burz przytaczamy poniżej.

Jak zabezpieczyć swój dom przed uderzeniem pioruna?

Piorun może się dostać do naszych urządzeń domowych różnymi drogami: instalacjami przewodowymi, najczęściej przez sieć elektryczną, anteny zewnętrzne, sieci internetowe czy instalacje TV kablowej. Co ważne, piorun nie musi uderzyć bezpośrednio w instalację, by ją zniszczyć. Wystarczy, że uderzy w pobliżu sieci. Zniszczenia spowodowane przepięciami indukowanymi będą mniejsze niż w przypadku bezpośredniego uderzenia pioruna w sieć, ale i tak naprawy będą kosztowne. Jak ochronić sprzęt elektroniczny przed zniszczeniem? Pierwszym etapem będzie odłączenie wszystkich urządzeń od źródła zasilania.

1. Wypnij z gniazdek wszelkie urządzenia elektryczne

To pierwsza, podstawowa czynność, którą powinniśmy wykonać, kiedy słyszymy odgłosy zbliżającej się burzy. Zaledwie ułamek sekundy wystarczy, by uderzenie pioruna i przepięcie spowodowało zniszczenie sprzętu elektronicznego. W serwisach gwarancyjnych pracownicy potrafią sprawdzić, kiedy sprzęt uległ uszkodzeniu z powodu przepięcia. Zamiast narażać się na poważne koszty lepiej więc odłączyć od zasilania sprzęt RTV, komputery, telewizor, systemy sterowania ogrzewaniem czy inne urządzenia elektroniczne.

2. Odłącz od komputera czy routera kabel internetowy

Wiele osób zapomina o tym, co w przypadku uderzenia skutkuje poważnymi konsekwencjami: uszkodzeniem całego komputera lub w najlepszym wypadku: zniszczeniem karty sieciowej albo routera. Jeśli komputer jest podłączony do Internetu za pomocą kabla sieciowego, to warto pomyśleć o listwach zaopatrzonych w gniazda RJ-45 oraz RJ-11.

3. Odepnij od telewizora kabel antenowy

Telewizor jest podłączony do sieci elektrycznej, ale także posiada złącze antenowe. Tym samym nawet odłączone od sieci urządzenie może zostać uszkodzone, jeśli wyładowanie atmosferyczne trafi w antenę. W takim wypadku telewizor i wszystkie urządzenia do niego podłączone mogą zostać uszkodzone. Dodatkowym rozwiązaniem jest montaż ochronnika burzowego na antenie, który jednak nie daje 100% gwarancji bezpieczeństwa w czasie burzy.

4. Odłącz zewnętrzne anteny

Zewnętrzne anteny to kolejne źródło niebezpieczeństwa w trakcie burzy. Jeśli posiadasz i korzystasz z zewnętrznych anten, przykładowo od internetu LTE to na czas burzy odłącz je.

Urządzenia zabezpieczające

Jeśli jakiegoś urządzenia w trakcie burzy nie można odłączyć, to częściowym rozwiązaniem jest skorzystanie z urządzeń, które w pewnym stopniu zabezpieczają domową elektronikę. Do najpopularniejszych należą listwy antyprzepięciowe oraz zasilacze UPS. Listwy antyprzepięciowe. Są podstawową formą ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi. Listwa antyprzepięciowa chroni urządzenia przed nagłymi wzrostami napięcia w sieci elektrycznej. Listwy są zaopatrzone w warystor (lub kilka warystorów), który po przekroczeniu ich maksymalnego progu napięcia przejmuje energię przepięcia, zwierając napięcie zasilania. W następstwie tego działania następuje przepalenie bezpiecznika i wyłączenie urządzenia, które jest do niego podłączone. Bardziej zaawansowane modele mogą dysponować kilkustopniowymi zabezpieczeniami, a nawet stabilizatorami napięcia likwidującymi mniejsze wahania i skoki napięcia. Zasilacze UPS. Chronią urządzenia elektroniczne przed przepięciami lepiej niż zwykłe listwy antyprzepięciowe. Co więcej, mogą pełnić funkcję alternatywnego źródła prądu. Ich zakup pozwala uniknąć sytuacji, w której brak zasilania sieciowego zmusza nas do niespodziewanego przerwania pracy na komputerze i w konsekwencji utratę niezapisanych danych.

Instalacja odgromowa

Systemowym i jednocześnie najdroższym sposobem na zabezpieczenie budynku mieszkalnego przed uderzeniem pioruna jest montaż instalacji odgromowej. Instalacja ta składa się z części zewnętrznej, czyli piorunochronu oraz zabezpieczeń wewnętrznych. Piorunochron to urządzenie, które ma za zadanie przyjąć uderzenie, a następnie odprowadzić prąd piorunowy do ziemi. Zabezpieczenia wewnętrzne chronią natomiast instalację elektryczną i informatyczną przed napięciem pochodzenia atmosferycznego, które po uderzeniu pioruna może powstać w elektrycznej sieci zasilającej. Nie wszystkie domy są jednak narażone na uderzenie pioruna w jednakowym stopniu. Stopień zagrożenia zależy od wielu różnych czynników. Te najważniejsze wymieniliśmy poniżej.

Jeśli zdecydujemy się jednak na montaż instalacji odgromowej to mamy do wyboru albo instalację odgromową tradycyjną (pasywną) albo system z piorunochronem aktywnym.

Tradycyjna instalacja odgromowa

Zabezpiecza dom przed skutkami uderzeń pioruna wykorzystując poziome i pionowe zwody, połączone ze sobą za pomocą przewodów odprowadzających z uziemieniem. Do zwodów podłącza się wszystkie metalowe elementy zabudowy dachu: kominy, maszty antenowe itp. Ponadto należy je chronić za pomocą zwodów pionowych. Do budowy takiej instalacji wykorzystywane są stal ocynkowana, miedź oraz aluminium.

System z piorunochronem aktywnym

Opiera się na pionowej ochronie odgromowej i wykorzystuje tylko jeden przewód odprowadzający na dachu. Takie rozwiązanie pozwala zachować skuteczność i jednocześnie uniknąć rozprowadzania siatki zwodów po całym dachu. System aktywny pozwala ochronić także anteny telewizyjne i akcesoria dekoracyjne dachu. Krótsza droga przepływu między głowicą piorunochronu a ziemią to mniejsze ryzyko pożaru. Do przygotowania instalacji systemu z piorunochronem aktywnym wykorzystuje się stal ocynkowaną, miedź i aluminium. Bez względu jednak na to, która instalacja odgromowa zostanie wybrana, powinna ona być dobrze dobrana do konkretnego budynku i zależeć od konstrukcji domu, materiałów, z których został zbudowany dom, rodzaju pokrycia dachowego, kształtu dachu czy podłoża, na którym został postawiony dom.

Automatyka kotła po burzy

Sterowniki to urządzenia elektryczne pod napięciem. Wyładowania atmosferyczne mogą być przyczyną uszkodzenia elektronicznego regulatora do kotła. Z tego powodu zawsze należy w czasie burzy wyłączyć urządzenie, wyciągając wtyczkę sieciową z gniazda. Podobnie przed rozpoczęciem prac przy urządzeniu należy odłączyć dopływ prądu i zabezpieczyć je przed przypadkowym włączeniem.

Korzystając ze sterowników do zarządzania ogrzewaniem, trzeba przestrzegać reguł bezpieczeństwa. Aby uniknąć niepotrzebnych błędów oraz wypadków należy zapoznać się z działaniem i funkcjami bezpieczeństwa sterownika zawartymi w instrukcji sterownika. Przed dokonywaniem jakichkolwiek czynności związanych z zasilaniem jak podłączanie przewodów czy instalacja urządzenia należy się upewnić, że urządzenie jest odłączone od sieci. Montażu powinna dokonać osoba, która ma odpowiednie uprawnienia elektryczne. Jeśli przepięcie jest niewielkie, to przepaleniu mogą ulec niektóre ścieżki na zasilaniu. Podczas uderzenia pioruna może przestać działać np. wyświetlacz sterownika lub czujnik temperatury kotła. Może być tak, że sterownik do pieca będzie pracował ciągle lub przeciwnie: wcale. Najlepszym sposobem diagnozy urządzeń po usterce jest kontakt z działem serwisowym producenta, ponieważ jeśli uszkodzony jest procesor sterownika, to po wymianie trzeba go ponownie zaprogramować.